Նուկլեինաթթու

Նուկլեինաթթու բարձրամոլեկուլային օրգանական միացություն, կենսապոլիմեր (պոլինուկլեոտիդ), որը կազմված է նուկլեոտիդներից։ Նուկլեինաթթուներ դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթուն (ԴՆԹ) և ռիբոնուկլեինաթթուն (ՌՆԹ) առկա են բոլոր կենդանի օրգանիզմների բջիջներում։ Նրանք կարևորագույն դերն ունեն ժառանգական ինֆորմացիայի պահպանման, փոխանցման և իրականացման մեջ։

Ֆիզիկական հատկություն

Նուկլեինաթթուները լավ լուծվում են ջրում, բայց գրեթե անլուծելի են օրգանական լուծիչներում։ Շատ զգայուն են ջերմաստիճանի և թթվայնութայն փոփոխությունների նկատմամբ։ Բնական աղբյուրներից անջատված բարձր մոլեկուլային զանգվածով ԴՆԹ–ները մեխանիկական ուժերի ազդեցության դեպքում կարող են ֆրագմենտավորվել։ Նաև նրանք ֆրագմենտավորվում են «նուկլեազ» կոչվող ֆերմենտների միջոցով։

Ջրածնի փորձ

Ջրածնի ստացումը լաբորատորիայում  և այրումը։

Ջրածինը ստանալու ենք տեղակալման ռեակցիայով ակտիվ մետաղների ցինկի , մագնեզումի , ալյումինի և աղաթթվի փոխազդեցությամբ:
Տեղակալման ռեակցիա է կոչվում որի ժամանակ պարզ նյութը կազմող ատոմները տեղակալում են բարդ նյութի բաղադրությունում առկա տարրերից որևէ մեկի ատոմները:Առաջանում է նոր պարզ նյութ և նոր բարդ նյութ:

Ջրածին

Քիմիա—Ջրածին

Նախագծի բովանդակությունը

*1. Ջրածինը բնության մեջ։

*2. Ջրածնի ատոմի կառուցվածքը ։

*3. Ջրածնի ստացումը լաբորատորիայում  և արդյունաբերության մեջ ։

*4. Ջրածնի ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները։

*5. Ջրածնի կիրառումը ։

*Ընտանեկան  դպրոցի  հարցեր . 

1. Ինչո՞ւ  է   ջրածինը  համարվում  համար մեկ  տարրը  Տիեզերքում…

Ջրածինը համարվում է համար մեկ տարրը Տիեզերքում, որովհետև տիեզերքում կան անթիվ անհամար աստղեր, որոնց մեջ էլ կա մեծ քանակով ջրածին: Նաև աստղերի վրա ընթացող,ջրածնի ատոմների փոխանակումը մի այլ տարրի հելիումի,ուղեկցվում է հսկայական քանակով ջերմության և լույսի անջատումով:Առանց նշված փոխանակման կյանքն անհնար կլիներ Երկրի վրա:

2. Ջրածինը համարվում  է  ապագայի վառելանյութ. ինչո՞ւ …

Ջրածինը համարվում է ապագայի վառելանյութ, քանի որ ջրածնային վառելիքը էկոլոգիապես անվտանգ է։ Այն այրելիս միայն ջուր է առաջանում, ուստի ջրածինն էկոլոգիապես մաքուր վառելանյութ է: Ապագայի վառելանյութը մատչելի ջրածինն է:

*Թեմատիկ  հարցեր  և վարժություններ . 

*1. Բնութագրեք  ջրածին     քիմիական տարրը.

ա) քիմիական նշանը.

բ) հարաբերական ատոմային զանգվածը.        

1.00794(7)=1

գ) մետա՞ղ է.  թե՞  ոչ մետաղ.

Ոչ մետաղ։

դ) դիրքը պարբերական համակարգում.այսինքն ո՞ր պարբերության և ո՞ր խմբի տարր է         

1 պարբերության, I խմբի, գլխավոր ենթախմբի տարր է

դ) ատոմի կառուցվածքը`(միջուկի լիցքը. ..միջուկում պրոտոների թիվը. ..էլեկտրոնների թիվը…էներգետիկ մակարդակների թիվը)

միջուկի լիցքը — -+1 պրոտոնների թիվը — -1 էլեկտրոնների թիվը — -1 էներգետիկ մակարդակի թիվը — -1

*2. Ջրածնի   վալենտականությունը և օքսիդացման աստիճանը միացություններում.

Վալենտականություն — 1

Օքսիդացման աստիճան — -+1, -1

*3. Գրեք. ջրածին պարզ  նյութի բանաձևը. ..և  որոշեք նրա հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ` Mr  և մոլային զանգվածը`M գ/ մոլ …

Ջրածնի մոլեկուլի բանաձև — H2

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr) — Mr(H2)=2*Ar(H)=2*1=2

Մոլային զանգվածը (M) — 2 գ/մոլ

*4. Որոշեք ջրածինը օդից ծանր է թե՞ թեթև. քանի ՞ անգամ. ..

Օդից Ջրածինը 14,5 անգամ թեթև է, իսկ Ջրածինը թթվածնից թեթև է 16 անգամ։

*5.  Դուք  լաբորատորիայում ստացել  եք ջրածին  և այրել։ Նկարագրեք. Ձեր կողմից կատարված լաբորատոր փորձերը  և  գրեք. համապատասխան  ռեակցիաների հավասարումները. …

Zn+2HCl=H2+ZnCl2
2H2+O2=2H2O

*6. Ո՞րն  է ջրածնի առաջացրած և Երկրագնդում ամենատարածված բարդ  նյութը. գրեք  այդ  նյութի քիմիական  բանաձևը  և որոշեք ջրածնի զանգվածայլն բաժինը տոկոսով արտահայտած։

H2O, H2-11,1%

*7. Որտե՞ղ են  կիրառում    ջրածինը….

Մեծ քանակով ջրածին է ծախսվում քլորաջրածին սինթեզելու և աղաթթու ստանալու համար: Արտադրվող ջրածնի 50% ավելին ծախսվում է նավֆթի մշակման համար,25%`ամունյակի սինթեզի: Ջրածինը կիրառվում է նաև մետաղների եռակցման սարքում,օքսիդներից մետաղների ստացման համար,բուսական յուղերից մարգարին ստանալու համար:

*Անհատական ֊հետազոտական աշխատանք`»Թթուներ«

*1. Սահմանել   ո՞ր  բարդ նյութերն են   կոչվում  թթուներ. ..

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից։

*2. Ինչպե՞ս  են  ստանում  թթուներ…

Անթթվածին թթուները ստացվում են համապատասխան գազային ջրածնային միացությունները ջրում լուծելով, իսկ գազային ջրածնային միացությունները ստացվում են։

Թթվածնային թթուների ստացման հիմնական եղանակ (համապատասխան օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունն արդեն նշվել է «Ջրածին» և «Օքսիդներ» թեմաներում):

*3. Թվարկեք թթուների քիմիական հատկությունները…

Թթուների  որոշ քիմիական հատկություններին (փոխազդեցությունը մետաղների ու մետաղների օքսիդների հետ) հանգամանորեն անդրադարձել ենք «Ջրածին»  և «Թթվածին» թեմաներում։ Ուստի այստեղ կներկայացնենք թթուներին բնորոշ այլ հատկությունները:

Թթուների հատկություններ

Առավել տարածված մի քանի թթուների հատկությունները.1. Աղաթթուն սուր հոտով անգույն հեղուկ է՝ քլորաջրածնի HCl ջրային լուծույթ: Նրա մոլեկուլը կազմված է ջրածնի և քլորի մեկական ատոմներից: Խիտ աղաթթուն կլանում է ջրային գոլորշիներ՝ «ծխում» է (տե՛ս նկար):  Լայնորեն կիրառվում է լաբորատորիաներում՝ ջրածին և քլոր ստանալու համար:  

2. Ծծմբական թթուն՝ H2SO4 Յուղանման, մածուցիկ, ծանր հեղուկ է: Օդից ագահորեն կլանում է ջրային գոլորշիներ:    

Ծծմբական թթուն օգտագործում են կրակմարիչների և ավտոմեքենաների կուտակիչ մարտկոցների լիցքավորման համար: Լայն կիրառում ունի քիմիական արդյունաբերության մեջ: 3. Ազոտական թթուն՝ HNO3 Անգույն, սուր, գրգռիչ հոտով, օդում ծխացող հեղուկ է: 

 Այն լայնորեն կիրառվում է ազոտական պարարտանյութերի, ներկանյութերի, պայթուցիկ նյութերի արտադրությունում: Խիտ ազոտական թթվի և խիտ աղաթթվի 1:3 ծավալային հարաբերակցությամբ խառնուրդը կոչվում է «արքայաջուր», քանի որ կարող է լուծել «մետաղների արքային»՝ ոսկուն: 

4. Ֆոսֆորական թթու H3PO4 անգույն, ջրում լավ լուծվող պինդ բյուրեղային նյութ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 42°C:Կիրառվում է ֆոսֆորական պարարտանյութերի ստացման համար: 

Հարցեր և վարժություններ

Հարցեր և վարժություններ.

☆֊ Ինչպե՞ս են դասակարգվում նյութերը ըստ բաղադրության, սահմանեք, գրեք օրինակներ…

Նյութերը ըստ բաղադրության դասակարգվում են պարզ և բարդ նյութերի: Պարզ նյութերն են այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ քիմիական տարրի ատոմներից: Պարզ նյութերը դասակարգվում են մետաղների և ոչ մետաղների: Բարդ նյութեր են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են երկու կամ ավելի քիմիական տարրի ատոմներից: Բարդ նյութերը դասակարգվում են օրգանական և անօրգանական նյութերի:

☆֊ Ինչպե՞ս են դասակարգվում նյութերը ըստ ծագումնաբանության, գրեք օրինակներ…

Նյութերը ըստ ծագունաբանության դասակարգվում են ՝ օրգանական և անօրգանական նյութերի: Օրգանական նյութերն են ՝ սպիտակուցները, ածխաջրերը, ճարպերը, թթուները և այլն:

☆֊ Անօրգանական նյութերի ինչպիսի՞ օրինակներ գիտեք, գրեք օրինակներ…

H2SO4, NaOH, CuCl

☆֊ Օրգանական նյութերի ինչպիսի՞ օրինակներ գիտեք…

թթվածին, ազոտ, ածխածին, շաքար,

☆֊ Ո՞ր նյութերն են ավելի շատ, օրգանականը, թե՞ անօրգանականը, պատասխանը հիմնավորեք…

Անօրգանական նյութերը

☆֊ Հետևյալ նյութերից ընտրեք անօրգանական նյութերը և գրեք դրանց քիմիական բանձևերը. թթվածին, կերակրի աղ, շաքար, երկաթ, ջուր, քլոր, խմելու սոդա, գլյուկոզ, ծծմբական թթու, ազոտ, սպիտակուց, պղինձ, գինու սպիրտ, ածխաթթու գազ, շմոլ գազ, ճարպ:

O2, NaCl, Fe, H2O, Cl, NaHCO3, H2SO4, N2, Cu, CO2, CO

Քիմիական բանձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշանների, ինդեքսների օգնությամբ։ Մեկ ինդեքսը չի գրվում։

☆֊ Որոշեք Ձեր ընտրած բարդ անօրգանական նյութերի հարաբերական մոլեկուլային  զանգվածները«« M_r, որակական և քանակական բաղադրությունները՝ տարրերի  զանգվածային   հարաբերությունները, զանգվածային  և մոլային բաժինները:

Mr(NaCL)=23+35,5=58,5

w(Cl)=35,5*100%/58,5=60,7%

x(Na)=1/2*100%=50%

☆֊ Հաշվարկային֊ լաբորատոր փորձեր` <<Անօրգանական շղթաներ>>

Գրեք ներքոբերյալ անօրգանական շղթաների ռեակցիաների հավասարումները, հավասարեցրեք և նշեք ռեակցիայի տեսակը.

• 2Mg+O₂ →2MgO մագնեզիումի օքսիդ, միացման ռեակցիա
  Միացման է կոչվում, երբ երկու կամ ավելի նյութեր միանում են իրար, առաջանում է մեկ բարդ նյութ։
  MgO+H₂O→Mg(OH)₂ հիմք է, մագնեզիումի հիդրոքսիդ, միացման ռեակցիա
  Միացման է կոչվում, երբ երկու կամ ավելի նյութեր միանում են իրար, առաջանում է մեկ բարդ նյութ։
  Mg(OH)₂+2HCl→MgCl₂ + 2H₂O փոխանակման ռեակցիա, չեզոքացման ռեակցիա
  Փոխանակման ռեակցիան տեղի է ունենում բարդ նյութերի միջև, որտեղ բարդ նյութերը փոխանակում են բաղադրամասերով և ռեակցիայի հետևանքով առաջանում են նոր բարդ նյութեր։
  Չեզոքացման ռեակցիա է կոչվում հիմքի և թթվի միջև ընթացքող փոխանակման ռեակցիան, որի հետևանքով առաջանում է աղ և ջուր։
  
  Սովորել միացման, քայքայման, փոխանակման, տեղակալման
• Ոչ մետաղ→ թթվային օքսիդ→ թթու→ աղ`P→P₂O₅→H₃PO₄ →Na₃PO₄
  P + P₂ → P₂O₅ տաք ջրի մեջ, միացման ռեակցիա
  P₂O₅ + 3H₂O → H₃PO₄  օրթոֆոսֆորական թթու, միացման ռեակցիա
  H₃PO₄ + 3NaOH → Na₃PO₄ նատրիումի ֆոսֆատ, աղ, փոխանակման ռեակցիա, չեզոքացման ռեակցիա

Ինքնաստուգում

1.Ո՞ր  շարքումեն  նշվածմիայնֆիզիկականմարմիններ.

   ա) գիրք, մեխ, ալյումին, ազոտ
բ) սեղան, գրիչ, տետր, մատանի
   գ) երկաթ, քանոն, ոսկի, թթվածին
  դ) պղինձ, ջուր, արծաթ, ջրածին

2. Քանի՞ նյութէներկայացվածհետևյալբառակապակցություններում.  ջրիկաթիլ, պղնձե թաս,  ալյումինեկաթսա,   ռետինեգնդակ,  պղնձե կուժ, սառցե դղյակ,  ոսկե  մատանի.

1)3                                         2)  6                                           3)  4                                        4) 5

3. Նշվածներիցո՞ր շարքումենգրվածմիայնօրգանականնյութեր.
     1)  ջուր, թթվածին, կավիճ, սպիրտ
    2)  կերակրի աղ, սպիտակուց, ճարպ, ազոտ
    3)  շաքարավազ, քացախաթթու, գլյուկոզ, սպիրտ
    4)  սոդա, ջուր, ածխաթթու գազ, բենզոլ

4. Ինչպիսի՞ագրեգատայինվիճակումկարողէգտնվելսնդիկը.

1. միայն պինդ  վիճակ
2. միայն  գազային վիճակում
3. միայն  հեղուկ  վիճակում
4. բոլոր  երեք  վիճակներում

 5.  Որքա՞ն է ոսկու  ձուլակտորիզանգվածը,  որիծավալը  2 սմ³ է, իսկոսկուխտությունը  19,3 գ/սմ³է.

m=Pv   m=?  P=19,3գ/սմ3  v=2սմ3  m=19,3*2=38,6

1) 38,6գ                                 2) 9,65գ                                3) 3,86գ                                4) 1,93գ

6. Ո՞ր  շարքում ենգրվածմիայնբարդնյութերիբանաձևեր.

    1)   Al, HCl,  Cu, Na₂SO₄                                                 3)  H₂O, N₂, O₃,  Ni, S₈

   2)   AgBr, H₂, CaCO₃, P₄                                                 4)  NaOH, CO₂, NH₃, CuSO₄

7. Ո՞ր  շարքումենառկամիայնկովալենտայինկապերովմիացություններ.

     1)  NaCl, HCl, Cl₂, NaHCO₃                                      3)  H₂, NH₃, H₂O, CH₄

    2)  KBr, HNO₃, CaO, P₄                                            4)  N₂, Br₂, CuSO₄, Fe

8. Հետևյալ նյութերից չորս  սյունակով  առանձնացրեք  օքսիդները, հիմքերը, թթուներն  ու   աղերը, նշեք  յուրաքանչյուրի  անվանումը.                                                           HNO₃,  Na₂O,  Ca(OH)₂, AgNO₃,  BaO,  HCl, CO_2,   Al₂O₃, NaHCO₃, Fe(OH)₂, K₂SiO_3, NaCl, H₂SO₄, MgO, NaOH, H₃PO₄, SO₃, CaCl₂, CuSO₄, Al(OH)₃.

Օքսիդ	Հիմք	Թթու	Աղ
Na2OBaOCO2Al2O3MgOSO3	Ca(OH)2Fe(OH)2NaOHAl(OH)3	H2SO4H3PO4HNO3HCl	AgNO3NaHCO3K2SiO3NaClCaCl2

9. Ո՞ր  շարքումէ գրվածֆոսֆոր,  թթվածին,  ածխածին, երկաթևազոտքիմիականտարրերինշանները.

    1)  F, C, P, Si, Na
    2)  O, C, Li, K, Ba
    3)  P, O, C, Fe, N
    4)  K, Na, P, Fe, C

10․ Ո՞րտարրականմասնիկներիցէկազմվածատոմը.
    1)  միայն էլեկտրոններից
    2)  նեյտրոններից  և  էլեկտրոններից
    3)  պրոտոններից, էլեկտրոններից  և  նեյտրոններից
    4)  միայն պրոտոններից

11. Բնութագրեք  հետևյալ  տարրերը՝ ածխածին, ջրածին, թթվածին, ազոտ, ֆոսֆոր, ծծումբ, նատրիում, կալիում, կալցիում, մագնեզիում, երկաթ, ֆտոր, քլոր, բրոմ, յոդ, սիլիցիում, մանգան, պղինձ, ցինկ, արծաթ, ոսկի ….  (նշված տարրերից ընտրեք մեկ մետաղ և մեկ ոչմետաղ)  ըստ  հետևյալ ըստ հետևյալ սխեմայի.

ա)  քիմիական  տարրի  նշանը — Օ
բ)  կարգաթիվը, միջուկի  լիցքը՝ Z = 8, +8
գ)  ատոմի  բաղադրությունը (պրոտոնների, նեյտրոնների, էլեկտրոնների  թիվը) ( 8p), 8e (16-8= 8n
դ)  պարբերության  համարը, լրիվ լրացված էներգիական  մակարդակների  թիվը

պարբերություն- 2րդ

ե)  խմբի  համարը, ենթախումբը (գլխավո՞ր  է, թե՞ երկրորդական), արտաքին
էներգիական  մակարդակում  էլեկտրոնների  թիվը

Ենթախումբ- 6 ( գլխավոր ենթախումբ)

զ)  էլեկտրոնների  բաշխումն  ըստ էներգիական  մակարդակների

է)  էլեկտրոնային  բանաձևը (էլեկտրոնների  բաշխումն ըստ էներգիական

մակարդակների  և  ենթամակարդակների)

ը) ո՞ր հատկություններն  են  ավելի  ուժեղ  արտահայտված`  մետաղակա՞ն, թե՞   ոչ մետաղական…

ոչ մետաղական

  թ)  ինչպիսի՞  պարզ  և  բարդ  նյութերի  օրինակներ  գիտեք, որոնց  բաղադրության  մեջ

առկա  է  այդ   տարրի  ատոմներ……..

ժ)  Կատարեք հաշվարկներ ` որոշեք  այդ  տարրի  մեկ  ատոմի  զանգվածը` m_o (գ),

տարրի  առաջացրած  օքսիդի  հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածը`M_r,

տարրերի  զանգվածային   հարաբերությունները, զանգվածային  և մոլային բաժինները օքսիդում:

Դաս 2- Գործնական աշխատանք 1. <<Նյութերի  հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական,ֆիզիոլոգիական>>                                                                                                         Նյութերը դասակարգել,տեղադրել աղյուսակում,անվանել,գրել բանաձևերը: Նկարագրել  ֆիզիկական  հատկությունները՝ գույնը, ագրեգատային  վիճակը(պինդ, հեղուկ, գազային), եռման,հալման ջերմաստիճանները, ջերմա-,էլեկտրահաղորդականությունը, լուծելիությունը ջրում  և այլն:

Պարզ նյութեր	Բարդ նյութեր

Կատարել քանակական և որակական հաշվարկներ բարդ նյութերի հետ:

Ինչպիսի՞ տարրերից է կազմված նյութը,ատոմների քանակը,հաշվել հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները՝Mr, տարրերի  ատոմների զանգվածային բաժինները՝ w,զանգվածային հարաբերությունները:

Տնային աշխատանք՝ ընտրեք կենցաղում կամ շրջապատում 2-3 նյութ,գրեք դրանց բանաձևերը և կատարեք հետևյալ հաշվարկները`

• Ինչպիսի՞ տարրերից են կազմված նյութը,ատոմների քանակը
• Հաշվեք հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները՝Mr
• Որոշեք տարրերի զանգվածային բաժինները՝w,զանգվածային հարաբերությունները  և  տարրերի  մոլային  բաժինները բարդ  նյութերում:

Ատոմների զանգվածային հարաբերությունը բարդ նյութում։

m(H):m(o)=2×A(H):A(O)=2×1:16=1;8

Ատոմների զանգվածային բաժիները բարդ նյութում։

w(H)=?%

w(o)=?%

M=(H2O)=2×A(H)+A(O)=2+16=18

1————18

w(H)=x—————-2

1×2=18×X

1×2/18×100%=11/11%

w(o)=16/18×100%=88,89%

Ատոմների մոլային բաժիները բարդ նյութում

X(H)=2/3×100%=66,67%=x(o)=33,33%

Ացխաթթուգազ

7,8- րդ դաս. անցածի կրկնողություն

• Սահմանեք և բնութագրեք ո՞րն է կոչվում ֆիզիկական մարմին,օրինակներ…

ֆիզիկական մարմինը ունի ծավալ և զանգված

ծավալ-m

զանգված-v

• Մոտավոևապես քանի՞ միլիոն  նյութ  է  հայտնի մարդկուև թյանը

Մոտավորապես 30 միլիոն: Պարզ նյութերը 400 հատ են իսկ բարդ նյութերը լինումե անօրգանական և օրգանական: Անօրգանականը օքսիդներ, նյութեր,աղեր 0,55 մլն օրգանականը 29-մլն:

• Սահմանեք,դասակարգեք և բնութագրեք նյութերը, գրեք պարզ և բարդ, անօրգանական և օրգանական նյութերի օրինակներ…

Նյութը փոքլագույն մասնիկների ատոմ ,մոլեկոր,իոն փոխասդեցության արդյունքն է իրեն բնորոշ ,բաղադրությամբ, կառուցվացքով, հատկություներով:

• Սահմանեք և բնութագրեք մաքուր նյութերի հատկությունները`ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական, օրինակներ….

1.Հետեւյալ ռեակցիաների ուրվագրերում կետերի փոխարեն գրե’ք համապատասխան
նյութերի բանաձեւերն ու հավասարեցրե ́ք: Յուրաքանչյուրի դեպքում որոշե ́ք ռեակցիայի տեսակը.
Zn + O2=ZnO

AI(OH)3=AI2O3 + AIH2O

Mg + HCI=MgCI2 + HI2

Fe + CI2=FeCI3

HgO= Hg + O2
2.Գրիր  քայքայման եւ միացման ռեակցիաների ուրվագրերն ու դրանցում գործակիցները.
P+S=P2S3
Fe+Cl2=FeCl3
NaHCO3 =Na2CO3 + CO2 + H2O

AI(OH)3 =AI2O3 + H2O
3.Ընտրե՛ք ա) միացման, բ) քայքայման ռեակցիաների հավասարումները.

C2H2 =2C+H2

Fe+2HCl=FeCl2 +H2
3H2 +N2 =2NH3

2KMnO4 =K2MnO4 +MnO2 +O2
4.Գրե՛ք բրոմի հետ կալցիում, ալյումին եւ երկաթ մետաղների միացման ռեակցիանե-
րի հավասարումները՝ իմանալով, որ արգասիքները CaBr2, AlBr3, FeBr3 աղերն են։
5.Գտե՛ք համապատասխանություն ռեակցիայի հավասարման եւ ռեակցիայի տեսակի միջեւ (օրինակը տրված է սլաքով):
6.Առանձնացրե ́ք
տեղադրե ́ք
1. Мg(OH)2 = MgO + H2O

2. CuO + H2 = Cu + H2O
3. 3CaO + P2O5 = Ca3(PO4)2
ա) միացման
բ) փոխանակման գ) տեղակալման դ) քայքայման

1…Հաշվել   հետևյալ նյութերի H2SO4,NaOH,Na2O,Al(OH)3-ի

ա)Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները.(Mr)
Mr(H2SO4)=2*1+32+4*16=98
Mr(NaOH)=23+16+1=40
Mr(Na2O)=2*23+16=62
Mr(Al(OH)3=27+3*16+3*1=78

բ)զանգվածային բաժինները՝w

W(H2)=2×1:98=2.04

W(S)=1×32:98×100=32.6

W(O)=4×16:98×100=65

W(Na)=23×1:40×100=57.5

W(O)=16×1:40×100=40

W(H)=1×1:40×100=2.5

W(Na)=23×1:62×100=37

W(O)16×1:62×100=25.8

W(Al)=27×1:78×100=34.6

W(O)=16×1:78×100=

2…Նշված նյութերից ո՞րոնք  են օքսիդները :Գրիր օքսիդացման աստիճանները , NH3 ,CO2,Fe ,CO,NaOH,SO₂ ,NO,H₂O,Fe(OH)3։

Քիմիա

1.Հաշվե՛ք երկաթի (III), ֆոսֆորի (V), մանգա­ նի (VII) օքսիդներում տարրերի զանգվածային բաժինները (%):
2. Հաշվե՛ք Cl տարրի օքսիդացման աստիճանը HClO4 միացության մեջ:

3.Ո՞ր նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածն է 44.
1) H2O,
2) CuO,
3) CO2,
4) H2S:

4.Ո՞ր նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածն է 34.
1) H2O,
2) CuO,
3) CO2,
4) H2S:

5.Հաշվել օքսիդացման աստիճանը
SO2  +4-4=0
SO3  +6-6=0
H2S   +2-2=0
S =0
H2O +2-2=0